چگونگی طراحی تکیه گاه ماهیچه

الف) طراحی مدل دائم یا مدل یک بار مصرف

هرگاه در مدلهای اسفنجی احتیاج به ماهیچه باشد (که به ندرت اتفاق می افتد) روی مدل تکیه گاه طراحی نمی شود. در این مورد جعبه ماهیچه را فقط به خاطر طول ماهیچه بزرگتر درست می کنند. فضای خالی موجود در قطعه عینا در مدل وجود دارد. با نصب ماهیچه در مدل، مدل و ماهیچه، قالب گیری شده و در آن می ماند. این نوع خاص قالب گیری و نصب ماهیچه به طور مجزا در مدلهای دائم نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

ب) طرح تکیه گاه ماهیچه بسته به تعداد قطعات ریختگی

وقتی تعداد قطعات خواسته شده کم باشد، گاهی از ماهیچه صرف نظر کرده و مدل را به طور ساده قالب گیری می کنند. در صورت زیاد بودن تعداد قطعات طرحهای خاص تکیه گاه، مطابق DIN 1511 تعیین می شود.

ج) طرح تکیه گاه در ماهیچه خارجی و داخلی

اغلب ماهیچه ها برای ایجاد فضای داخلی قطعه به کار می روند. طرح این تکیه گاهها به مجراهای قطعه، سطح جدایش مدل و قرار گرفتن ماهیچه با اطمینان بیشتر در قالب بستگی دارد. در مورد ماهیچه خارجی عواملی مانند سطح جدایش قالب، محکم شدن ماهیچه در قالب، سطح ریشه ماهیچه در قالب و روش ریخته گری نیز اهمیت دارد.

د) طرح تکیه گاه بسته به موقعیت ماهیچه در درجه بالایی و پایینی و نیز وضعیت ریخته گری

در صورت امکان ماهیچه باید در درجه پایینی قرار گیرد، زیرا در این صورت قالب گیر به هنگام قرار دادن ماهیچه تسلط و دید بیشتری دارد. همچنین می تواند ضخامت دیواره ها را نیز امتحان کند. بدین جهت مدلساز سطح جدایش و تکیه گاه را طوری تعیین می کند که قالب گیر با اطمینان بیشتری کار کند. در صورتی که ماهیچه در قالب افقی گذاشته شود. باید ریخته گری آن نیز عمودی باشد و تعیین تکیه گاه بیشتر مورد توجه قرار گیرد. این نکته در مورد روشهای قالب گیری بدون درجه است.

در این موارد ماهیچه را گاهی بلندتر درست می کنند تا به هنگام ریخته گری از قالب بالاتر قرار گیرد. مطلب فوق مهم است زیرا مواد اضافی در ماهیچه نفوذ نمی کنند و جریان جابه جایی گاز در ماهیچه مختل نمی شود، ماهیچه باید با اطمینان بیشتر بدون صدمه خوردن قالب در آن قرار گیرد.

ه) ماهیچه برای قالب گیری با ماسه تر و ماسه خشک

در قالب گیری تر، وقتی اندازه های تکیه گاه و ماهیچه در قالب و مدل نزدیک باشد در آن صورت ماهیچه در ماسه فرو می رود، که نتیجتا موقعیت ماهیچه زیاد دقیق نیست و عدم یکنواختی ضخامت دیواره را به دنبال خواهد داشت. به علاوه ماسه لبه های قالب شسته شده و باعث ایجاد پلیسه در قطعه می شود. در ریخته گری با ماسه تر در مقایسه با ماسه خشک جای ماهیچه در قالب بزرگتر است.

و) اندازه و شکل ماهیچه

در ماهیچه های سنگین با یک تکیه گاه که برای ایجاد مجرا در قطعه به کار می رود ابعاد تکیه گاه طوری نیست که بتوان ماهیچه را با اطمینان و بدون صدمه رساندن به قالب در آن قرار داد. بدین جهت با بزرگ گرفتن تکیه گاه می توان ماهیچه را با ثبات و اطمینان مورد نظر در قالب قرار داد.

ز) تعداد ماهیچه – تعداد تکیه گاه

طرح تکیه گاه بستگی به این دازد که ماهیچه در چند تکیه گاه قرار می گیرد. وقتی ماهیچه فقط از یک طرف در قالب می نشیند، در آن صورت باید تکیه گاه را بزرگتر طراحی کرده تا مرکز ثقل ماهیچه از تکیه گاه قالب بگذرد.

ح) نحوه شکل گیری تکیه گاهها

واضح است که در طراحی تکیه گاه باید به نحوه ایجاد تکیه گاه و به وجود آمدن فرم آن در ماسه دقت شود. بدین جهت قبلا ضمن تعیین سطح جدایش در مورد قرار دادن تکیه گاه و بیرون آوردن بعدی آن از قالب دقیقا مطالعه شود. همچنین در طرح جعبه ماهیچه مورد نظر برای تولید ماهیچه دقت و سپس تصمیم گیری شود. با یک طرح فنی بهینه در تکیه گاه و ماهیچه، بعضی از مشکلات قالب گیر کم می شود.

طَ) امکان قرار دادن ماهیچه در قالب

در درست کردن مدل نباید تنها به تمیزی و دقت در اندازه های مدل توجه داشت، زیرا گاهی ممکن است مدلی دقیق و تمیز ساخته شود ولی قرار گرفتن ماهیچه در آن امکانپذیر نباشد. برای مثال در قالبی ممکن است 20 و حتی 100 ماهیچه قرار داده شود که تعیین تکیه گاهها و تعیین شماره ترتیب هر یک برای قالب گیر و مدلساز موجب دردسر می شود.

ی) تکیه گاه با اطمینان و بدون چپ شدن ماهیچه در قالب

وقتی قالب گیر ماهیچه ای را در قالب قرار می دهد. باید بتواند با یک نگاه نحو قرار گرفتن ماهیچه را تشخیص دهد. او نباید در هیچ موردی مقایسه کند و یا حتی ابعاد ماهیچه را اندازه بگیرد تا مطمئن شود که ایا این ماهیچه مطمئنا متعلق به این قسمت از قالب است یا نه.

در چنین مواردی باید روی تکیه گاه علائمی نصب شود تا قالب گیر را به درستی راهنمایی کند. بدین وسیله از نصب غلط و پشت و رو گذاشتن ماهیچه و جابه جایی آن جلوگیری می شود. به هنگام ریختن مذاب نباید ماهیچه جابه جا و پشت و رو شود و باید در مقابل فشار مذاب مقاومت کند. موضوع فوق مخصوصا به هنگام نفوذ مذاب در ماهیچه مهم است.

ک) تکیه گاه و اضافه تراش

ماشینکاری به خاطر دارا بودن اضافه تراش در بعضی از سطوح قطعه ریختگی دارای ابعاد کوچکتری است. ابعاد تکیه گاه مربوط به یک مجرای مایل که ضمنا احتیاج به ماشینکاری دارد باید با محاسبه دقیق به دست آید. محل تلاقی ماهیچه ها را جایی قرار می دهند که بعدا باید ماشینکاری شود، زیرا به هنگام ماشینکاری پلیسه هایی که در محل تلاقی ماهیچه ها به وجود آمده از بین می رود.

ل) تکیه گاه و روش ساخت ماهیچه

روش ساخت ماهیچه در طراحی تکیه گاه موثر است. وقتی قرار است که تعداد قطعات ریختگی کم باشد از ساخت جعبه ماهیچه صرف نظر می شود و از ماهیچه استاندارد و یا به اصطلاح از ماهیچه ماشینی استفاده می شود. در این مورد باید تکیه گاه روی مدل از ماهیچه استوانه ای بزرگتر باشد.

وقتی در طراحی از ماهیچه تو خالی و پوسته ای که به وسیله گرما سخت شده است استفاده می شود، باید روی مجرای ورودی ماهیچه دقت شود، زیرا در مدخل ماهیچه تو خالی سطوح ماسه ای ناصافی به وجود می آید که جهت محکم شدن دقیق طولی ماهیچه در تکیه گاه مناسب نیست. بدین جهت مدلساز برای نصب مطمئن ماهیچه، ماهیچه را در داخل تکیه گاه قرار می دهد.

م) جای بازی تکیه گاهها روی مدل و جعبه ماهیچه (لقی ریشه ماهیچه – لقی تکیه گاهه)