بایگانی برچسب برای: کاربرد مس

مس چیست

مس چیست

مس یکی از عناصر جدول تناوبی است که نشان آن  Cu و عدد اتمی آن 29 میباشد.

 

 پیدایش

مس معمولا به شکل معدنی یافت می شود.کانیهایی مثل آزوریت ، مالاکیت و برنیت همانند سولفیدهایی از جمله از منابع مس (Cu٢O) یا اکسیدهایی مانند کوپریت ( Cu٢S) کالکوزین ، ( CuS) کوولین ، ( CuFeS کالکوپیریت هستند .

 

خصوصیات قابل توجه

مس فلز نسبتا” قرمز رنگی است که از خاصیت هدایت الکتریکی و حرارتی بسیار بالایی برخوردار می باشد.( در بین فلزات خالص ، تنها خاصیت هدایت الکتریکی نقره در حرارت اطاق از مس بیشتر است) چون قدمت مصنوعات مسی کشف شده به سال 8700 قبل از میلاد برمی گردد، احتمالا” این فلز قدیمی ترین فلز مورد استفاده انسان می باشد. مس علاوه بر اینکه در سنگهاي معدنی گوناگون وجود دارد ، به حالت فلزي نیز یافت می شود.( مثلا “مس خالص در بعضی مناطق) این فلز را یونانیان تحت عنوان Chalkos می شناختند .چون مقدار بسیار زیادي از این فلز در قبرس استخراج می شد رومیان آنرا  aes Cyprium می نامیدند. بعدها این کلمه به فرم ساده تر cuprum  درآمد و در نهایت انگلیسی شده و به لغت Copper  تبدیل شد.

 

کاربردها

مس فلزي قابل انعطاف و چکش خوار است که کاربردهاي زیادي در موار زیر دارد :

سیمهاي مسی

لوله هاي مسی

دستگیره هاي درب و سایر وسایل منزل

مجسمه سازي مثلا “مجسمه آزادي شامل 179000 پوند مس می باشد .

آهنرباهاي الکتریکی

موتورها، بخصوص موتورهاي الکترومغناطیسی

موتور بخار وات

کلیدها و تقویت کننده هاي الکتریکی

لامپهاي خلاء ، لامپهاي پرتوي کاتدي ومگنترونهاي اجاقهاي مایکرو ویو

هدایت کننده موج براي تشعشع مایکروویو

به علت خاصیت هدایت بهتر آن نسبت به آلومینیوم، کاربرد مس در  IC ها به جاي آلومینیوم رو به افزایش است.

بعنوان جزئی از سکه ها

در وسایل آشپزي، از جمله ماهی تابه

بیشتر سرویسهاي قاشق چنگال ( flatware) قاشقها، چنگالها و چاقوها داراي مقادیري مس هستند(نقره نیکلی)

اگر نقره استرلینگ در ظروف غذاخوري بکار رفته باشد، حتما”باید داراي درصد کمی مس باشد.

بعنوان بخشی از لعاب سرامیکی و در رنگ آمیزي شیشه

وسایل موسیقی، بخصوص سازهاي بادي

بعنوان یک بیواستاتیک در بیمارستانها و پوشاندن قسمتهاي مختلف کشتی براي حفاظت در برابر بارناکلها و ماسلها

ترکیباتی مانند محلول فلینگ که در شیمی کاربرد دارد

سولفات مس که بعنوان سم و تصفیه کننده آب کاربرد دارد

مس چیست

مس چیست

 

تاریخچه

مس براي تعدادي از تمدنهاي قدیمی ثبت شده ، شناخته شده بود و تاریخ استفاده از آن حد اقل به 10000 سال پیش می رسد. یک آویزه مسی ، متعلق به سال ٨٧٠٠ قبل از میلاد در شمال عراق کنونی پیدا شد.نشانه هایی مبنی بر ذوب و خالص کردن مس از اکسیدهاي آن مانند مالاکیت و آزوریت تا سال 5000 قبل از میلاد وجود دارد.در عوض اولین نشانه هاي استفاده از طلا تقریبا” به 400 سال قبل از میلاد بر می گردد .

مصنوعات مسی و برنزي که از شهرهاي سومري و مصنوعات مصري که از مس و آلیاژ آن با قلع یافت شده تقریبا” متعلق به 3000 سال قبل از میلاد هستند. در یکی از اهرام یک سیستم لوله کشی با مس پیدا شده که مربوط به 5000 سال پیش است.مصریان دریافتند افزودن مقدار کمی قلع ، قالب گیري مس را آسان تر می کند لذا آلیاژهاي برنزي که در مصر کشف میشوند تقریبا” قدمتی همانند مس دارند. استفاده از مس در چین باستان حداقل به 2000 سال قبل از میلاد مربوط بوده و تا 1200 سال قبل از میلاد در این کشور برنز مرغوب ساخته می شده است. در نظر داشته باشید چون مس به راحتی براي استفاده و کاربرد مجدد ذوب می شود ، دوران ذکر شده تحت تاثیر جنگها و کشورگشائیها قرار می گیرد.در اروپا مرد یخی Oetzi ، مردي که به دقت نگهداري می شود و متعلق به 3200 سال قبل از میلاد است تبري با نوك مسی در دست دارد که درجه خلوص فلز آن 7/99% می باشد. مقدار زیاد آرسنیک موجود در موهاي او نشان دهنده سرو و کار او با پالایش مس می باشد .

 

استفاده از برونز در مرحله اي از تمدن به قدري فراگیر بود که آن مرحله را عصر برونز می نامند .برنج براي یونانیان شناخته شده بود اما اولین بار بصورت گسترده توسط رومیان بکار رفت .

به خاطر زیبایی درخشانش- بطوریکه در باستان براي ساخت آئینه از آن استفاده می شد -ونیزبه دلیل ارتباط آن با قبرس که مربوط به الهه بود، در اسطوره شناسی و کیمیاگري فلز مس با الهه هاي آفرودیت و ونوس پیوند دارد. در کیمیا گري علامتی

را که براي مس در نظر گرفته بودند ، علامت سیاره زهره (ونوس) نیز بود .

 

نقش بیولوژیکی

وجود مس براي کلیه گیاهان و حیوانات عالی ضروري می باشد. مس در آنزیمهاي متنوعی ،از جمله مراکز مس cytochrome c oxidase و آنزیم حاوي Cu-Zn به نام superoxide dismutase وجود دارد و فلز اصلی در رنگدانه حامل اکسیژن  hemocyanin  است. RDA براي مس در بزرگسالان سالم 9/0میلی گرم در روز می باشد.

مس در جریان خون عمدتا روي پروتئین پلاسمایی بنام ceruloplasmin حرکت می کند. اگرچه مس اول در روده  جذب میشود، این عنصر همبسته با آلبومین به سوي کبد منتقل می شود .

یک حالت ارثی که بیماري ویلسون نامیده می شود موجب باقی ماندن مس در بدن و عدم ورود آن به صفرا توسط کبد شود. این بیماري در صورت عدم درمان می تواند منجر به آسیبهاي کبدي و مغزي شود .

 

ترکیبات

آلیاژهاي بسیاري از مس وجود دارد -برنج آلیاژ مس/روي و برنز آلیاژ مس /قلع است. متداول ترین حالات اکسیداسیون مس شامل حالت مربوط به مس یک طرفیتی  cuprous، +Cu١ و حالت cupric +Cu ٢می باشد.

کربنات مس به رنگ سبز است که بوسیله آن ظاهر منحصر به فرد بامها یا گنبدهاي با پوشش مس روي بعضی ساختمانها ساخته می شوند .

اکسیدهاي مس  مانند :اکسید مس ایتریم و باریم O3CU  2 Vδ Yba یا YBCO پایه هاي بسیاري از ابر رساناهاي غیر  معمول را تشکیل می دهند.

ترکیبات دیگر : سولفید مس

 

ایزوتوپها

علاوه بر تعداد زیادي رادیوایزوتوپ ، دو ایزوتوپ پایدار CU-63 و CU-65 موجود است.تعداد بسیار زیادي از این  رادیوایزوتوپها داراي نیمه عمرهایی به مقیاس دقیقه یا کمتر دارند ، طولانی ترین نیمه عمر متعلق به ۶۴CU-است که مدت آن 12/7 ساعت، با دو حالت فرسایشی که منجر به محصولات جداگانه می شود.

 

هشدارها

با تمامی ترکیبات مس باید طوري رفتار شود گویی سمی هستند مگر خلاف آن مشخص باشد. این فلز در حالت پودزي خطر آتش زایی دارد. 30 گرم سولفات مس براي انسان کشنده است. مس موجود در آب آشامیدنی با غلظتی بیش از1 میلی گرم در لیتر موجب لک شدن لباسها و اقلام در آب می گردد. مقدار بی خطر مس در آب آشامیدنی انسان بر حسب منبع آن متفاوت است اما مرز آن بین 5/1 تا 2 میلی گرم در هر لیترمی باشد.

 

شناخت محیط رشد:مس

مس نیز به مقدار بسیار کم در تولید کلروفیل، پروتئین، کربوهیدرات ها و همچنین در فعال ساختن برخی از آنزیم ها مورد نیاز است. در صورت کمبود مس برگها کوچک مانده و سرشاخه هاي جوان را دچار برگ سوختگی می کند. هر چه واکنش خاك اسیدي تر باشد، مس قابل استفاده تر است.

براي رفع کمبود مس از سولفات مس به تنهایی و گاهی مخلوط با آهک به نام محلول بردو استفاده می شود که البته بازده آن در خاکهاي ایران بسیار کم است.